رژیم غذایی بعد از جراحی فک، یک مداخله جراحی مهم تلقی میشود که نیازمند مراقبتهای ویژهای پس از عمل است. در این میان، رژیم غذایی بعد از جراحی شکستگی فک نقشی حیاتی در سرعت بخشیدن به روند بهبودی، کاهش درد و جلوگیری از بروز عوارض احتمالی ایفا میکند.
انتخاب صحیح مواد غذایی، انرژی و مواد مغذی لازم برای ترمیم بافتها را فراهم میکند و از فشار آوردن به فک جراحی شده و بخیهها نیز جلوگیری مینماید. این رژیم معمولاً با مایعات شروع شده و به تدریج با بهبود وضعیت بیمار، به سمت غذاهای نرمتر و در نهایت غذاهای عادی پیش میرود. نکته کلیدی در این مسیر، صبوری و توجه به سیگنالهای بدن است.
تغذیه بعد از جراحی فک
تغذیه مناسب پس از جراحی فک، سنگ بنای بهبودی سریع و موفق است. بدن شما برای ترمیم زخمها، بازسازی بافتهای آسیب دیده و مبارزه با عفونتهای احتمالی به کالری، پروتئین، ویتامینها و مواد معدنی کافی نیاز دارد.
با این حال، به دلیل ماهیت جراحی، توانایی شما در جویدن و بلعیدن به طور موقت محدود میشود. بنابراین، تمرکز اصلی رژیم غذایی بعد از جراحی فک بر مصرف غذاهایی است که به راحتی قابل بلعیدن بوده و نیاز به جویدن نداشته باشند یا حداقل جویدن را به همراه داشته باشند.
پس از جراحی فک، ابتدا مایعات شفاف و مغذی مانند آب، آبمیوه صاف شده و عصاره گوشت مصرف کنید. این کار از دهیدراته شدن جلوگیری میکند. با کاهش تورم، سوپ میکس شده، شیر، ماست و اسموتی اضافه کنید. از نوشیدنیهای خیلی گرم/سرد و نی بپرهیزید. جوش خوردن فک چند هفته تا چند ماه طول میکشد؛ رعایت دقیق رژیم غذایی برای بهبودی صحیح و جلوگیری از جابجایی استخوان ضروری است.

مراقبت های بعد از عمل فک
علاوه بر پیروی از یک رژیم غذایی مناسب، رعایت مجموعهای از مراقبتها برای تسریع روند بهبودی و جلوگیری از بروز عوارض ضروری است. این مراقبتها شامل بهداشت دهان، کنترل درد و تورم، و فعالیتهای بدنی میشود.
به دستور جراح، از مسواک و دهانشویه مخصوص استفاده کنید؛ ابتدا ناحیه جراحی را مستقیم مسواک نزنید. برای کاهش درد و تورم، داروهای تجویزی، کمپرس سرد (سپس گرم) و بالا نگه داشتن سر هنگام خواب موثرند.
استراحت کافی در روزهای اول ضروری است و از فعالیتهای سنگین تا بهبودی کامل بپرهیزید. رژیم غذایی مناسب و استراحت، کلید بهبودی سریع درمان شکستگی فک هستند و باید به توصیههای جراح در مورد از سرگیری فعالیتها عمل کنید.
غذاهای مقوی بعد از عمل جراحی
انتخاب غذاهای مقوی و نرم برای رژیم غذایی بعد از جراحی فک بسیار مهم است، زیرا بدن برای ترمیم به پروتئین، ویتامین C، ویتامین K، روی و کلسیم نیاز دارد.
پروتئین جهت ساخت و ترمیم بافتها ضروری است. منابع نرم آن شامل تخم مرغ نرم، ماهی له شده، مرغ ریز شده در سوپ، ماست یونانی، پنیر کاتیج، حبوبات له شده و شیکهای پروتئینی کمشکر است. ویتامین C به بهبود زخم و تقویت ایمنی کمک میکند و در پوره سیبزمینی شیرین، پوره هویج و اسموتی میوهها (بدون ایجاد تحریک) یافت میشود. ویتامین K برای انعقاد خون و سلامت استخوان مهم است و در سبزیجات برگ سبز پخته و له شده مانند اسفناج وجود دارد.
روی برای ترمیم زخم و سیستم ایمنی حیاتی است و منابع نرم آن گوشت چرخ کرده خوب پخته (در مراحل بعدی)، تخم مرغ و لبنیات هستند. کلسیم، خصوصاً برای زمان جوش خوردن فک بعد از جراحی فک، ضروری بوده و در لبنیات مانند شیر، ماست و پنیر نرم یا شیرهای گیاهی غنیشده موجود است.
مصرف چربیهای سالم مانند آووکادو و روغن زیتون برای انرژی و جذب ویتامینها مفید است. در طول نقاهت از غذاهای فرآوری شده، فست فود، شیرینیجات و نوشیدنیهای قندی که روند بهبودی را کند میکنند، بپرهیزید. یک رژیم غذایی سالم سرشار از مواد مغذی طبیعی، بهترین حمایت از بدن در این دوران است.

غذاهای نرم
همانطور که پیشتر اشاره کردیم، بافت غذاها در رژیم غذایی بعد از جراحی فک از اهمیت بالایی برخوردار است. با پیشرفت روند بهبودی، میتوانید به تدریج از مایعات به سمت غذاهای نرمتر حرکت کنید. درک اینکه چه غذاهایی به عنوان نرم طبقهبندی میشوند و برای این دوره مناسب هستند، کلیدی است.
غذاهای نرم به غذاهایی گفته میشود که به راحتی با پشت قاشق له میشوند و نیاز به جویدن کمی دارند یا اصلاً نیازی به جویدن ندارند. این دسته از غذاها فشار کمتری به فک و محل جراحی وارد میکنند و بلعیدن آنها آسانتر است. نمونههایی از غذاهای نرم مناسب برای رژیم غذایی بعد از جراحی فک عبارتند از:
ماست ساده یا طعمدار (بدون تکههای میوه)، پنیر کاتیج، پنیر ریکوتا، پودینگ، بستنی نرم (بدون مغز یا تکههای سفت).
بلغور جو دوسر پخته و نرم، فرنی، پوره سیبزمینی، نانهای بسیار نرم بدون پوسته (در مراحل بعدی و با احتیاط)، پاستای کاملاً پخته و نرم شده.
تخم مرغ همزده یا آب پز نرم، ماهی سفید پخته و به راحتی جدا شونده (مانند ماهی کاد یا تیلاپیا)، مرغ یا بوقلمون پخته و ریز شده یا چرخ شده، توفو نرم، سوپهای غلیظ حاوی گوشت یا مرغ پوره شده.
موز رسیده و له شده، پوره سیب، کمپوت میوههای نرم (مانند هلو یا گلابی) بدون پوست و هسته، آووکادوی له شده، سبزیجات پخته و پوره شده مانند هویج، کدو حلوایی، نخود فرنگی و سیبزمینی شیرین. اسموتیهای میوه و سبزیجات نیز گزینههای عالی هستند.
نکته بسیار مهم این است که از مصرف غذاهای سفت، ترد، چسبناک و جویدنی مانند آجیل، چیپس، پاپ کورن، آبنباتهای سفت، گوشتهای سفت و استیکی، نانهای برشته و سبزیجات خام خودداری کنید.
این نوع غذاها میتوانند باعث درد، آسیب به بخیهها و حتی جابجایی استخوانهای در حال جوش خوردن شوند.
توجه به بافت غذا و انتخاب هوشمندانه مواد غذایی، بخش جداییناپذیری از موفقیت رژیم غذایی بعد از جراحی فک و تسریع زمان جوش خوردن فک بعد از جراحی فک است.

سخن پایانی
در نهایت، هر بیمار و هر جراحی منحصر به فرد بوده و برنامه غذایی و مراقبتی شما باید متناسب با شرایط خاص شما تنظیم شود. با پیروی دقیق از توصیههای پزشکی و توجه به نیازهای بدن خود، میتوانید دوران نقاهت پس از جراحی فک را با آرامش و موفقیت سپری کرده و از نتایج مثبت آن بهرهمند شوید.
دكتر مجتبی صالحی

دکتر مجتبی صالحی، متخصص جراحی دهان، فک و صورت و فلوشیپ فوق تخصصی تروما فک و صورت،نویسنده محتوای تخصصی وبسایت در زمینه شکستگیهای فک، گونه، کاسه چشم و پیشانی هستند.
ایشان عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس بخش بینالملل جراحی دهان، فک و صورت، همچنین عضو انجمن جراحان فک و صورت آمریکا هستند. با تکیه بر مقالات علمی متعدد داخلی و خارجی، دکتر صالحی دقت و اعتبار علمی اطلاعات ارائه شده را تضمین میکنند.




